AGROFORESTRY UYGULAMALARINDAN OLAN RÜZGÂR PERDELERİNİN TARIMSAL ALANLARDA KULLANIMI
İbrahim TURNA, Fahrettin ATAR, Deniz GÜNEY, Hülya TURNA
Ormancılık Araştırma Dergisi | Derleme
Yıl 2024, Cilt: 11, Sayı: 1, 65 - 80, 25.06.2024
Öz
Türkiye’nin çeşitli ekolojik bölgelerinde, arazi kullanımının sürdürülebilirliği ve korunması amacıyla tarım, ormancılık, korunan alanlar ve yerleşim bölgeleri dengeli bir şekilde ele alınmalıdır. Özellikle küresel iklim değişikliği, çölleşme ve erozyon gibi sorunlarla mücadelede arazi kabiliyet sınıflarına dayalı agroforestry uygulamaları önemli bir rol oynamaktadır. Rüzgâr erozyonunun etkileri göz önüne alındığında, tarımsal faaliyet alanlarında rüzgâr perdelerinin kullanımı büyük önem taşımaktadır. Rüzgâr perdelerinin etkinliği, kurulum ilkelerinin (yükseklik, süreklilik, geçirgenlik, yön ve uzunluk gibi faktörlerin) birlikte değerlendirilmesine bağlıdır. Tüm bu unsurlar ele alınırken her yörenin kendine has özellikleri incelenmeli ve yöresellik kanuna bağlı olarak ekonomik, ekolojik ve sosyal faktörler tesis edilecek sahaya göre etüt edilerek uygulamalar yapılmalıdır. Ancak, bu uygulamaların etkin olabilmesi için bitki seçimi, kurulum teknikleri ve bakım gibi unsurların dikkatle ele alınması gerekmektedir. Tarımsal ormancılık uygulamalarının, özellikle rüzgâr perdelerinin tarımsal üretime çok yönlü katkı sağlaması ve iklim değişikliği senaryolarına karşı önleyici bir rol oynaması beklenmektedir. Bu nedenle, bölgeye özgü çalışmaların hızlandırılması ve devlet desteğinin artırılması gerekmektedir. Tarımsal faaliyetlerle uğraşan doğaseverlerin arazi kullanımında, dikenli tel çit, ahşap kazıklar ya da betonarme engeller yerine canlı rüzgâr perdelerini tercih etmesi, doğaya uyum ve biyolojik çeşitliliğe katkı vererek sürdürülebilir ekosistemlerin oluşmasına yardımcı olur.
Anahtar Kelimeler
Sürdürülebilir arazi kullanımı, Rüzgâr perdesi, İklim değişikliği, Yeşil kuşak
Sonuç ve Öneriler
Tarımsal ormancılık uygulamaları içerisinde önemli bir faaliyet alanı olan yeşil kuşak bitkilendirmeleri ve özellikle rüzgâr perdeleri, tarımsal faaliyetlerde çok amaçlı fonksiyonlar üstlenmektedir. Türkiye’nin farklı özelliklere sahip coğrafi bölgelerinde birbirinden farklı uygulamaları gerektirse de bu konu mutlaka daha detaylı ele alınarak hem bilimsel hem de uygulamalı çalışmalara hız verilmelidir. Her rüzgâr perdesinin tasarımı, ayrıntılı bir saha analizine ve arazi sahiplerinin isteklerine dayalı olarak geliştirilmelidir.
Özellikle küresel iklim değişikliği senaryolarına göre giderek artmakta olan rüzgâr ve fırtına tehlikelerine karşı, kuraklık durumunda ortaya çıkabilecek gıda sorunlarının çözümünde, sürdürülebilir ekosistemlerin devamlılığı ve her şeyden önce yaşanabilir bir çevre için rüzgâr perdelerinin gerek kuruluş esasları ve gerekse tekniğine uygun uygulamalarına acilen başlanılmalıdır. Zira bir yandan artan nüfus ve ulusal ekonomik süreçler, bir yandan da iklim değişikliğine karşı alınacak önlemler bakımından rüzgâr perdeleri en öncelikli seçenekler arasında yer alabilir.
Rüzgâr perdelerinin agroforestry uygulamalarındaki kullanımı ve özellikle tarımsal ürün verimine etkileri konusunda bölgeden bölgeye değişik sonuçlar vereceğinden, lokal yetişme ortamı koşullarına ve işletme amacına uygun çalışmaların yapılması gerekir.
Coğrafi bölgelere göre değişmekle birlikte, giderek parçalanan arazilerdeki arazi sahipleri dar ve küçük yerlerde perde tesis edememekte ve bu yüzden tarımsal ürün çeşitliliği iklimin de etkisiyle azalmaktadır. Bu durumda arazilerin birleştirilmesi (toplulaştırma), arazi kabiliyet sınıflarına uygun olarak arazi kullanımına karar verilmesi ve rüzgâr perdesi tesisleri için Tarım ve Orman Bakanlığı ile valilikler başta olmak üzere devletin desteğine ihtiyaç duyulmaktadır.
Tarımsal faaliyetlerle uğraşan doğaseverlerin arazi kullanımında, dikenli/dikensiz tel çitler, ahşap kazıklar ya da betonarme engeller yerine canlı çitleri tercih etmesi, doğaya uyum ve biyolojik çeşitliliğe katkı vererek sürdürülebilir ekosistemlerin oluşmasına yardımcı olacaktır.
Rüzgâr perdelerinin etkinliği, kuruluş esaslarının (perde yüksekliği, devamlılığı, geçirgenliği, yönü ve uzunluğu gibi) birlikte analiz edilmesine bağlıdır. Rüzgâr perdelerinin, zararlı etki yapan rüzgâr yönüne mümkün olduğunca dik şekilde tesis edilmesi, toprağa ve iklime uyum sağlayan ağaç ve çalı türlerinin seçimi gayet önemlidir.
Makalenin Tamamı ⬇️
Makale Kaynak:
PDF Dosyası:
PDF Görüntüleyici ⤵️