KORUYUCU TARIM
Koruyucu tarım, insanlığın gereksinim ve faaliyetlerinin çevre ve diğer canlı türleri üzerindeki uzun vadeli etkilerini dikkate alarak, doğru üretim yapma düşüncesidir. Bu üretim faaliyeti içinde özellikle yenilenemeyen veya yenilenmesi çok uzun yıllar alan doğal kaynakları korumak ve çevreyi bozulmaktan veya kirlenmekten koruyan yöntemleri uygulamak iki önemli düşünce olarak karşımıza çıkar. [K#1]
FAO’nun tanımına göre “Koruyucu Tarım, ekilebilir arazilerde kayıpların gerçekleşmesini engellerken aynı zamanda tahribata uğramış arazileri de iyileştirebilen çiftçilik sistemidir.” (FAO, 2021). [K#2]
Koruyucu Tarım, tarımsal sistemlerin çesitiliği ve ürün rotasyonu ile beraber, toprağa en az müdahale veya hiç müdahale edilmemesini (işlemesiz tarım) öngören, kaynak koruyucu tarımsal üretim sistemine yönelik sürdürülebilir bir agro-ekoloijk yaklaşım olarak kabul edilir. [K#3 / Sf. 3]
Koruyucu Tarımın 3 İlkesi [K#3 / Sf. 25]
1. Toprak işlemeyi azaltma: Toprak yapısına yapılan mekanik müdahalenin sürekli olarak azaltılması ve doğrudan ekime geçilmesi;
2. Toprak yüzeyinde ürün kalıntıları (malçlama) ve bitki örtüsünün muhafazası: Ürün kalıntıları ve/veya örtü bitkileri ile su mevcudiyetinin imkan tanıdığı ölçüde kalıcı toprak organik örtünün sağlanması;
3. Ürün rotasyonlarının uygulanması: Ürün rotasyonuna dahil edilen ürün kompozisyonunda çeşitlilik sağlanması (çeşitlendirilmiş ürün rotasyonu). [K#3 / Sf. 25]
Koruyucu Tarımın Üç İlkesi (K#3 / FAO 2018, Şekil 8, Sf. 25)
KORUYUCU TOPRAK İŞLEME [K#2]
• A. Toprak İşlemesiz (Doğrudan Ekim) Tarım 》Video
• B. Azaltılmış Toprak İşlemeli Tarım 》Video
1. Malçlı Toprak İşlemeli Ekim
2. Azaltılmış Toprak İşlemeli Ekim
3. Bozulmamış Sırta Ekim
4. Şeritvari Toprak İşlemeli Ekim
KORUYUCU TARIMIN ÖNEMİ [K#4]
Koruyucu tarım, çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliği benimseyen ve geliştiren bir tarım yaklaşımıdır. Toplumun ve gelecek nesillerin sağlığı ve doğal kaynakların korunması açısından çok önemlidir. Koruyucu tarımın önemi aşağıdaki temel nedenlere dayanmaktadır:
1 - Çevresel Sürdürülebilirlik
Koruyucu tarım, doğal kaynakların korunmasını ve çevresel etkileri azaltmayı amaçlar. Kimyasal gübrelerin ve tarım ilaçlarının kullanımının azaltılması, su kaynaklarının korunması, su ve rüzgar erozyonunu kontrol etmek ve biyolojik çeşitliliğe katkı sağlamak hedeflerindendir. Bu da ekosistemlerin sağlığını ve gelecek nesillerin doğal kaynaklardan faydalanma hakkını korur.
2 - İnsan Sağlığı
Koruyucu tarım yöntemleri, tarım ürünlerindeki kimyasal kalıntı miktarını azaltmayı amaçlar. Kimyasal gübreler ve pestisitler, insan sağlığına olumsuz etkileri olan kalıntılar bırakabilir. Koruyucu tarımın kullanılmasıyla, gıda ve tarım ürünlerinin daha sağlıklı ve güvenli olması sağlanır. Gıda güvenliği ve güvencesine katkıda bulunur.
3 - Su Kalitesi
Kimyasal gübreler ve pestisitler, yüzey sularına ve yeraltı su kaynaklarına sızabilir ve su kirliliğine neden olabilir. Koruyucu tarım, su kalitesini korumak için erozyonu önler, toprakta nüfuz edebilirliği azaltır ve su kaynaklarının kirlenme riskini azaltır.
4 - Tarımın Ekonomik Sürdürülebilirliği
Koruyucu tarım yöntemleri, verimlilik artışı sağlamak için yenilikçi tekniklerin kullanımını teşvik eder. Bu da tarımın ekonomik sürdürülebilirliğini artırır. Ayrıca, kimyasal girdi, yakıt ve diğer girdilerin kullanımının azaltılması ile maliyetler azaltılabilir. Tarım ürünlerinin kalitesinin yükselterek çiftçilerin karlılığını artırmayı hedefler.
5 - Biyolojik Çeşitlilik
Koruyucu tarım yöntemleri, biyolojik çeşitliliği teşvik eder. Bitki çeşitliliğini artırarak, zararlı organizmalarla mücadelede doğal düşmanların kullanılmasına olanak sağlar. Ayrıca, biyolojik çeşitlilik koridorları ve habitatlarının oluşturulmasıyla, doğal yaşam alanlarının korunmasına katkıda bulunur. [K#4]
KORUYUCU TARIMIN ÖZELLİKLERİ [K#4]
Doğal kaynakların korunması, zararlıların kontrollü bir şekilde yönetilmesi ve toplumun aktif katılımı ile tarımsal üretimin uzun vadeli sürdürülebilirliği ve devamlılığı hedeflenir. Bunlar, koruyucu tarımın sürdürülebilirlik ilkesine dayanan bir tarım yaklaşımı olduğunu gösterir. Koruyucu tarımın bazı temel özellikleri şunlardır:
1 - Entegre Zararlı Yönetimi
Koruyucu tarım, entegre zararlı yönetimi prensiplerini benimser. Bu yöntemde, zararlılarla mücadelede birden fazla strateji kullanılır. Biyolojik mücadele, kültürel mücadele (bitki yetiştirme yöntemleriyle), fiziksel mücadele (engellerle) ve kimyasal mücadele gibi farklı teknikler entegre edilerek zararlıların kontrolü sağlanır. Böylece, kimyasal kullanımı minimize ederek etkili bir zararlı yönetimi elde edilir.
2 - Doğal Kaynakların Korunması
Koruyucu tarım, su kaynaklarının korunması, toprak erozyonunun önlenmesi, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi ve toprak kalitesinin korunması gibi doğal kaynakların korunmasına odaklanır. Sürdürülebilir tarım uygulamalarıyla, tarımsal faaliyetlerin çevresel etkileri azaltılarak doğal kaynakların uzun vadeli kullanımı sağlanır.
3 - Organik Gübre ve Doğal Bitki Besinleri Kullanımı
Koruyucu tarımda, kimyasal gübrelerin yerine organik gübrelerin ve doğal bitki besinlerinin kullanımı teşvik edilir. Organik gübreler, toprağın verimliliğini artırır, toprak yapısını iyileştirir ve doğal besin döngülerine katkıda bulunur. Bu da toprak sağlığını koruyarak uzun vadeli tarımsal üretimi destekler.
4 - Toplumsal Katılım ve Eğitim
Koruyucu tarım, çiftçilerin ve toplumun katılımını teşvik eder. Çiftçilere, sürdürülebilir tarım yöntemleri konusunda eğitim ve bilgi sağlanır. Ayrıca, çiftçi örgütleri, araştırma kuruluşları, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları gibi paydaşlar arasında iş birliği ve bilgi paylaşımı teşvik edilir. [K#4]
Kaynaklar:
K#1. Koruyucu Tarım ve Koruyucu Toprak İşleme
Harun YALÇIN, Erdem AYKAS, Mehmet EVRENOSOĞLU
K#2. Koruyucu Toprak İşleme Yöntemleri | TAGEM
Rifat Zafer ARISOY, Tarla Bitkileri Bölüm Başkanı
Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, KONYA
K#3. Koruyucu Tarım, FAO, Sandra Corsi, 2018
K#4. Koruyucu Tarım Raporu | Eyüpsultan Belediyesi, Tarım 4.0 Politikaları Uygulama ve Arastırma Merkezi Projesi, İSTKA, WWF-Türkiye